Αποκάλυψη Economist: Ο μυστικός φάκελος για τα πυρηνικά του Ιράν που οδήγησε στην επίθεση του Ισραήλ

Το Ισραήλ ξεκίνησε τον πόλεμό του στο Ιράν στις 13 Ιουνίου, το έπραξε βάσει πληροφοριών που, όπως ισχυρίστηκε, έδειχναν ότι το Ιράν είχε φτάσει σε ένα «σημείο χωρίς επιστροφή» στην προσπάθειά του να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Αυτά τα στοιχεία ώθησαν το ίδιο το κατεστημένο ασφαλείας του Ισραήλ να υποστηρίξει μια επίθεση τώρα αναφέρει χαρακτηριστικά.

Τα στοιχεία αυτά έχουν κοινοποιηθεί στις ΗΠΑ και σε άλλους δυτικούς εταίρους,γεγονός που πιθανώς θα παίξει σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων σχετικά με το αν θα υποστηρίξουν ή επιπλέον και θα συμμετάσχουν στον πόλεμο.

Ο Economist δεν έχει δει το υλικό απευθείας, αλλά έχει αποκτήσει αποκλειστικές πληροφορίες από μια έγκυρη πηγή, το οποίο δίνει μια εικόνα των στοιχείων που έχει στη διάθεσή του το Ισραήλ, όπως έχουν κοινοποιηθεί στους συμμάχους του, και των ισχυρισμών που κάνει σχετικά με το εμπλουτισμένο ουράνιο και την επιτάχυνση του προγράμματος του Ιράν.

Ορισμένες από τις λεπτομέρειες είναι ήδη γνωστές. Άλλες είναι νέες. Αυτοί οι ισχυρισμοί αποδεικνύονται αμφιλεγόμενοι, με τις υπηρεσίες πληροφοριών ορισμένων δυτικών χωρών να είναι επιφυλακτικές σχετικά με την επικείμενη ιρανική απειλή, ενώ διχόνοια προκαλούν και εντός της κυβέρνησης Τραμπ. Η έκθεσή μας παρέχει ένα περιορισμοί για αυτές τις διαφωνίες.

Οι νέες λεπτομέρειες

Σύμφωνα με τον Economist oi πληροφορίες που παρουσίασε το Ισραήλ περιλαμβάνουν μια λεπτομερή περιγραφή μιας πρόσφατης, πιο επείγουσας, προσπάθειας Ιρανών επιστημόνων προς την «οπλοποίηση» ή τη δημιουργία μιας πυρηνικής συσκευής που μπορεί να εκραγεί. Ο φάκελος παρέχει 2 βασικά στοιχεία που αναφέρονται σε αυτόν τον ισχυρισμό. Το πρώτο είναι ότι μια ιρανική επιστημονική ομάδα έχει αποκρύψει μια ποσότητα πυρηνικού υλικού, με ασαφή κατάσταση εμπλουτισμού, η οποία είναι άγνωστη στους παρατηρητές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), ενός εποπτικού φορέα του ΟΗΕ. Το δεύτερο στοιχείο που αναφέρεται είναι ότι οι επιστήμονες έχουν επιταχύνει το έργο τους και επρόκειτο να συναντηθούν με τους υπεύθυνους αξιωματούχους για το πυραυλικό πρόγραμμα, προφανώς για να προετοιμαστούν για το μελλοντικό «πάντρεμα» μιας πυρηνικής κεφαλής με έναν πύραυλο.

Ένα μεγάλο μέρος της προηγούμενης ενασχόλησης του Ιράν με την έρευνα και τη δραστηριότητα που σχετίζεται με τα πυρηνικά όπλα ήταν ήδη γνωστό δημοσίως. Η ΙΑΕΑ έχει δημοσιεύσει αρκετές εκθέσεις που το τεκμηριώνουν αυτό, σε μέρει αντλούμενες από πληροφορίες που παρείχαν το Ισραήλ και άλλες χώρες. Το 2018, μια ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ δημοσίευσε επίσης τη δική της αναστοιχείωση ιρανικών εγγράφων που κλάπηκαν από το Ισραήλ.

Συνολικά, αυτές οι πηγές περιέγραψαν μια ευρεία και συνεχή απόπειρα από το Ιράν για την κατασκευή ενός πυρήνα ουρανίου για μια βόμβα, τα εκρηκτικά που απαιτούνται για την έκρηξη αυτού του πυρήνα προκειμένου να προκληθεί αλυσιδωτή αντίδραση και ένα πρόγραμμα για την τοποθέτηση ενός σφαιρικού φορτίου στον βαλλιστικό πύραυλο Shahab-3 του Ιράν.

Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 31 Μαΐου, η ΙΑΕΑ σημείωσε ότι το 2003 το Ιράν είχε σχεδιάσει να διεξάγει αυτό που το Ινστιτούτο Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας, μια δεξαμενή σκέψης, αποκαλεί «ψυχρή δοκιμή» - μια προσομοίωση πυρηνικού όπλου που χρησιμοποιεί φυσικό ή απεμπλουτισμένο ουράνιο αντί για ουράνιο που θα μπορούσε να φτάσει το επίπεδο να χρησιμοποιηθεί σαν όπλο.

Οι εκτιμήσεις των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών

Οι αξιολογήσεις των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών επαναλαμβάνουν ορισμένες από αυτές τις πληροφορίες. Ισχυρίζονται ότι μια ομάδα Ιρανών επιστημόνων εργάζεται εδώ και χρόνια σε φανερή και μυστική έρευνα σχετικά με οπλικά συστήματα. Αυτή η απόπειρα ήταν αρχικά μέρος του επίσημου προγράμματος έρευνας πυρηνικών όπλων του Ιράν, γνωστού ως AMAD, το οποίο έκλεισε το 2003, πιθανώς επειδή υπήρχε φόβος για μια αμερικανική επίθεση.

Το συνεχιζόμενο έργο των επιστημόνων πιστεύεται ότι διεξάγεται στο περιορισμοί του Οργανισμού Αμυντικής Καινοτομίας και Έρευνας του Ιράν (γνωστού και με το ακρωνύμιο SPND στα Φαρσί), υπό την κάλυψη δραστηριότητας σε τομείς όπως τα εμβόλια κατά του Covid-19 και η τεχνολογία λέιζερ. Ένας από τον μικρό αριθμό μη επιστημόνων που γνώριζαν το έργο ήταν ο Υποστράτηγος Μοχάμεντ Μπαγκέρι, ο οποίος ως αρχηγός του επιτελείου του στρατού του Ιράν είχε την εποπτεία τόσο των τακτικών ενόπλων δυνάμεων όσο και του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC).

Ωστόσο, τα αρχεία των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών περιέχουν επίσης πληροφορίες που, αν είναι σωστές, είναι πραγματικά νέες. Υποδηλώνουν ότι πριν από κατά πρόσβαση έξι χρόνια οι επιστήμονες σχημάτισαν μια μυστική «Ειδική Ομάδα Προόδου», υπό την φροντίδα του πρώην διευθυντή της AMAD, Μοχσέν Φαχριζαντέχ. Στόχος αυτής της ομάδας ήταν να προετοιμάσει το έδαφος για μια πολύ ταχύτερη διαδικασία οπλισμού, εάν και όταν ο Αλί Χαμενεΐ, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, λάμβανε κύρωση ότι υπάρχει λόγος για την επίσπευση κατασκευής μιας βόμβας.

Ο Φαχριζαντέχ δολοφονήθηκε από το Ισραήλ τον Νοέμβριο του 2020. Στις 13 Ιουνίου, τις πρώτες ώρες του πολέμου, η ισραηλινή κράτος δημοσίευσε διαφάνειες που περιγράφουν αυτό το ιστορικό. Αλλά σύμφωνα με τα στοιχεία του Economist το Ισραήλ μοιράστηκε περαιτέρω στοιχεία με συμμάχους που υποδηλώνουν ότι η Ειδική Ομάδα Προόδου ενέτεινε την έρευνά της στα τέλη του περασμένου έτους.

Το Ιράν είχε ένα νέο ερέθισμα να προχωρήσει σε μια βόμβα. Είε δεχθεί πλήγμα από τον περιορισμένο αντίκτυπο των πυραυλικών επιθέσεων του στο Ισραήλ και την εξάντληση της αεράμυνάς του από τις ισραηλινές επιθέσεις τον Οκτώβριο του 2024. Και αντιμετώπιζε την κατάρρευση των πληρεξουσίων του, της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, στη Γάζα και τον Λίβανο.

Ποιο ήταν το σημείο χωρίς επιστροφή

Τέλος, οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες αναφέρουν ότι είχε προγραμματιστεί συνάντηση μεταξύ των επιστημόνων και των διοικητών της αεροπορίας των IRGC, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τους βαλλιστικούς πυραύλους. Οι πληροφορίες που μοιράστηκε το Ισραήλ με τους συμμάχους του υποστηρίζουν ότι αυτή η προτεινόμενη συνάντηση ήταν το σημείο χωρίς επιστροφή, καθώς οι επικεφαλής πυραύλων αποκάλυψαν το μυστικό για πρώτη φορά, υπονοώντας με τη σειρά τους ότι ο σχεδιασμός για τη διαδικασία «σύζευξης» μιας πυρηνικής συσκευής με μια κεφαλή πυραύλου επρόκειτο να ξεκινήσει.

Το Ιράν είχε κάνει κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν. Το 2011 η IAEA επικαλέστηκε ισχυρισμούς ότι το Ιράν είχε κάνει μελέτες μοντελοποίησης υπολογιστών για να δει πώς ένα «σφαιρικό ωφέλιμο φορτίο», όπως μια κεφαλή, θα αντέξει στις πιέσεις της εκτόξευσης με έναν βαλλιστικό πύραυλο. Η σμίκρυνση και η σύνδεση μιας κεφαλής με έναν πύραυλο είναι εξαιρετικά πολύπλοκες εργασίες που θα μπορούσαν να χρειαστούν αρκετό χρόνο για να τις κατακτήσει το Ιράν.

Οι νέοι ισχυρισμοί του Ισραήλ έφτασαν στην αμερικανική κοινότητα πληροφοριών που ήδη έχει ένα ευρύ φάσμα απόψεων σχετικά με την ιρανική απειλή. Τον Μάρτιο, η Τούλσι Γκάμπαρντ, διευθύντρια των εθνικών πληροφοριών της Αμερικής επανάλαβε την άποψη ότι το Ιράν δεν κατασκευάζει πυρηνικά όπλα. Τις τελευταίες ημέρες, η Wall Street Journal, οι New York Times και το CNNi ανέφεραν ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών είναι επιφυλακτικές απέναντι στους νέους ισραηλινούς ισχυρισμούς. Στις 17 Ιουνίου, ο Ραφαέλ Γκρόσι, ασαφής διευθυντής της IAEA, δήλωσε ότι η υπηρεσία του δεν είχε λάβει «απόδειξη συστηματικής προσπάθειας για την κατασκευή πυρηνικών όπλων», αν και μια εβδομάδα πριν, η ίδια υπηρεσία επιβεβαίωσε ότι το Ιράν «δεν δήλωσε πυρηνικό υλικό και δραστηριότητες που σχετίζονται με τα πυρηνικά» σε τρεις μη δηλωμένες τοποθεσίες στο Ιράν.

Ο ρόλος Τραμπ

Παρ' όλα αυτά, ο Τραμπ μπορεί να επηρεάστηκε από την ισραηλινή άποψη. Στις 17 Ιουνίου δήλωσε: «Δεν με νοιάζει τι είπε», αναφερόμενος στην κα Γκάμπαρντ. «Νομίζω ότι ήταν πολύ κοντά στο να έχουν μια βόμβα». Ο Ντέιβιντ Ολμπράιτ, Αμερικανός πυρηνικός φυσικός και γνώστης σε όπλα, τον οποίο συμβουλεύονται οι υπηρεσίες πληροφοριών, λέει ότι οι περισσότεροι από τους ισχυρισμούς που περιέχονται στα πρόσφατα ισραηλινά ντοσιέ είναι «γενικά αποδεκτοί μεταξύ των (δυτικών) κοινοτήτων πληροφοριών».

Ωστόσο, δέχεται ότι υπάρχουν ισχυρισμοί που είναι καινούργιοι για αυτόν, σχετικά με την εκτροπή πυρηνικού υλικού και την υπόνοια επικείμενης σύνδεσης με πυραυλικές δυνάμεις. Και λέει ότι οι Αμερικανοί αναλυτές πληροφοριών συμφωνούν επίσης ότι το Ιράν έχει επιταχύνει τις προετοιμασίες προς αυτή την κατεύθυνση.

Υποθέτοντας ότι οι φάκελοι του Ισραήλ είναι ακριβείς ως προς τα γεγονότα, υπάρχει ακόμα κενό για αυτό που ο κ. Ολμπράιτ αποκαλεί «ερμηνεία των γεγονότων». Ακόμα κι αν οι Αμερικανοί αναλυτές αποδεχτούν ότι το Ιράν έχει την πρόθεση να επιδιώξει να κατασκευάσει μια βόμβα και έχει επιταχύνει τη διαδικασία, μπορεί να διαφωνήσουν ότι έχει ξεπεράσει ένα όριο ή ότι η ενειπή είναι πραγματικά άμεση.

Εν τω μεταξύ, οι Ισραηλινοί, λέει ο Ολμπράιτ, «μπορεί να πιστεύουν ότι είναι λίγο πιο γρήγορο και να ανησυχούν για τη δική τους ικανότητα να ανιχνεύουν και να ενεργούν εγκαίρως».

Ισραηλινοί αξιωματούχοι συνήθιζαν να παρουσιάζουν τις εκτιμήσεις τους για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν χρησιμοποιώντας χρονοδιαγράμματα που μετρώνται σε μήνες και χρόνια. Από την έναρξη του πολέμου, μιλούν για το «σημείο χωρίς επιστροφή» - μια στιγμή κατά την οποία το Ισραήλ δεν θα είναι πλέον σε θέση να σταματήσει μια ιρανική ορμή προς μια βόμβα.

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, έχει περάσει δεκαετίες προειδοποιώντας για την ενειπή από το Ιράν. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος μεροληψίας. Αλλά η στάση της κοινότητας πληροφοριών του Ισραήλ είναι ενιαία και συνεπής με την άποψη της κυβέρνησης. Ίσως έχει τεθεί υπό πολιτική πίεση, αλλά έχει συγκρουστεί με τον Νετανιάχου και άλλους πρωθυπουργούς στο πυρηνικό ζήτημα στο παρελθόν. Τώρα υποστηρίζει τον πόλεμο.

Το παράδειγμα του Ιράκ

Η πυρηνική φυσική είναι επιστήμη. Η αξιολόγηση των πληροφοριών δεν είναι, αλλά έχει τεράστιες συνέπειες στον πραγματικό κόσμο. Το 2003 η Αμερική και οι σύμμαχοί της κήρυξαν πόλεμο στο Ιράκ βασιζόμενοι σε λανθασμένες εκτιμήσεις για τα φερόμενα όπλα μαζικής καταστροφής. Στην εναρκτήρια επίθεση του πολέμου στις 13 Ιουνίου, το Ισραήλ δολοφόνησε βασικούς επιστήμονες και αξιωματούχους. Πυρηνικές εγκαταστάσεις έχουν βομβαρδιστεί.

Οι Ισραηλινοί ισχυρίζονται ότι έχουν απομακρύνει τον άμεσο κίνδυνο το Ιράν να ορμήσει προς την δημιουργία πυρηνικού όπλου. Ωστόσο, η καθυστέρηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν κατά χρόνια εξαρτάται επίσης από την καταστροφή, ή τουλάχιστον την πρόκληση σημαντικής ζημιάς, στα κύρια υπόγεια εργοστάσια εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν στο Νατάνζ και στο Φορντό, τα οποία δεν έχουν επιπλέον πληγεί. Ο κ. Τραμπ μπορεί να αποφασίσει ότι αυτή είναι δουλειά για την Αμερική, ό,τι και να πει το περιβάλλον του.