Bookreads: Η σιωπηλή γενιά που μεγάλωσε στις στάχτες δύο πολέμων

Το «Και ο Θεός βοηθός» (εκδ. Πόλις, μτφρ. Φωτεινή Βλαχοπούλου) δεν είναι μόνο ένα επιπλέον ιστορικό μυθιστόρημα – είναι μια σπάνια λογοτεχνική τοιχογραφία που αναδεικνύει τη τρακάρισμα του προσωπικού με το συλλογικό, της ελπίδας με τη βία της Ιστορίας.

Η Αρλέν, κόρη μιας ράφτρας και ενός χαμένου στον πόλεμο πατέρα, γίνεται η πρόσχημα για να παρακολουθήσουμε την βάδιση μιας γενιάς που ενηλικιώνεται στο μεσοπολεμικό Παρίσι. Με φόντο τις κοινωνικές αντιθέσεις, εντάσσεται σε μια παρέα προνομιούχων συνομηλίκων και σύντομα διαμορφώνεται μια τετράδα: τα αδέλφια Τομά και Μαρί, ο Ντανιέλ και η ίδια η Αρλέν. Οι δεσμοί που τους ενώνουν μοιάζουν άρρηκτοι, όμως η τραγωδία δεν αργεί να χτυπήσει την πόρτα.

Η αυτοκτονία του Τομά, μια πράξη που αφήνει ανεξίτηλο τραύμα σε όλους, γίνεται το σημείο καμπής. Ο θάνατός του, φορτισμένος με υπαρξιακά και οικογενειακά αδιέξοδα, ρίχνει βαριά τη σκιά του και λειτουργεί ως πυροδότης εξελίξεων. Η Μαρί απομακρύνεται από τους γονείς της, ο Ντανιέλ πλησιάζει συναισθηματικά την Αρλέν και η ίδια αναλαμβάνει έναν ρόλο πολύ πέρα από αυτόν που της επιφύλασσε η κοινωνική της θέση.

Ο Γκενασιά χειρίζεται την Ιστορία όχι ως σκηνικό αλλά ως ουσία. Οι πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις – από την άνοδο των ναζί ως τη γαλλική συμμετοχή στον εξοπλιστικό ανταγωνισμό της ψυχροπολεμικής περιόδου – ενσωματώνονται στην διήγηση με τρόπο αφομοιωτικό, επηρεάζοντας τώρα αμέσως τις ζωές των ηρώων.

Η Αρλέν, σε μια βάδιση που θυμίζει τραγικό ηρωισμό, καταλήγει να εργάζεται για το πυρηνικό πρόγραμμα της Γαλλίας, με όλες τις ηθικές και ανθρώπινες επιπτώσεις που αυτό συνεπάγεται.

Στη στρόβος των ιστορικών γεγονότων – από την Κατοχή ως τις πυρηνικές δοκιμές στη Σαχάρα – οι χαρακτήρες δεν είναι απλοί θεατές, αλλά πρόσωπα διαμορφωμένα από τη βία, το πένθος, την χητεία να ανήκουν κάπου. Ο συγγραφέας δεν στήνει μόνο ένα σκηνικό εποχής· δίνει κραυγή στις ψυχές που συνθλίβονται κάτω από το βάρος των αποφάσεων άλλων.

Με γλώσσα ρέουσα και συναισθηματικά φορτισμένη, το «Και ο Θεός βοηθός» δεν αποτυπώνει μόνο μια εποχή, αλλά ανατέμνει με ακρίβεια το αξία της Ιστορίας στην ανθρώπινη εμπειρία. Ο Γκενασιά, με τη μαεστρία ενός ώριμου αφηγητή, συνθέτει ένα βιβλίο που δεν διαβάζεται απλώς· βιώνεται.