«Διά του βιβλίου τούτου υποσκάπτονται τα θεμέλια του έθνους»

Το ιστορικό της δίωξής μου από την Ιερά Σύνοδο στις 18/1/1960 -την άλλη μέρα του γάμου μου- για το βιβλίο του Ανατόλ Λουνατσάρκυ «Εισαγωγή στην Ιστορία των Θρησκευμάτων» άρχισε ως εξής.

Κοινοποιήθηκε προς τις διωκτικές αρχές το εξής έγγραφο της Ιεράς Συνόδου:

Βασίλειον της Ελλάδος

Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος

Αριθ. Πρωτ. 1366

Διεκ. 925

Εν Αθήναις τη 25η Σεπτεμβρίου 1959

Προς το Υπουργείο Δημοσίας Ασφαλείας

Ενταύθα

Εχοντας υπόψει εξ εισηγητικής εκθέσεως του Σεβ. Μητροπολίτου Νικοπόλεως και Πρεβέζης κυρίου Στυλιανού, Συνοδικού Συνέδρου ότι το κυκλοφορήσαν βιβλίον του Ανατόλ Λουνατσάρσκυ «Εισαγωγή στην Ιστορία των Θρησκευμάτων-Καταγωγή των Θρησκειών» γέμει ύβρεων και βλασφημιών κατά της ορθοδόξου θρησκείας και πάσης θρησκείας και ότι διά του βιβλίου τούτου υποσκάπτονται τα θεμέλια του Εθνους και καθυβρίζονται τα υπέρ ων υπερεμάχησεν η Ελληνική φυλή, συνοδικεί διαγνώμη και αποφάσει παρακαλούμεν υμάς, όπως ενεργήσετε τα δέοντα διά την απαγόρευσιν της κυκλοφορίας του διαληφθέντος βιβλίου.

Ο Αρχιγραμματεύς

Τ. Σ.

Υπογραφή

Κοινοποίησις

Σεβ. Μητροπολίτην Θήρας

Κ. Γαβριήλ

Ακριβές Αντίγραφον

Αθήναι τη 19η 11.1959

Η Υποδ/σις Γεν. Ασφαλείας

Τ.Σ.

Υπογραφή

Τα βιβλία κατασχέθηκαν και η δίωξη αυτή κράτησε ώς τις 29 Απριλίου 1960, όπου ύστερα από 11ωρη διαδικασία αθωώθηκα πανηγυρικά. Το βιβλίο θεωρήθηκε όχι υβριστικό των θρησκειών αλλά επιστημονικό.

Η εφημερίδα «Νέα Αλήθεια» που «κυνηγούσε» τον Μπεναρόγια έκανε ανάλογα και στην περίπτωσή μου. Παραθέτουμε τη δημοσίευσή της:

Αύριον ενώπιον του α’ τριμελούς πλημμελειοδικείου Αθηνών

Αθηναίος εκδότης εισάγεται εις δίκην διά την έκδοσιν και κυκλοφορίαν γνωστού αντιθρησκευτικού βιβλίου, πρόκειται διά την «εισαγωγήν εις την ιστορίαν των θρησκευμάτων» του σοβιετικού συγγραφέως Ανατόλ Λουνατσάρσκυ -διετυπώθη εις βάρος του κατηγορία ότι παρεβίασε το άρθρον 199 του ποινικού κώδικος και «καθίβρυσε διά του Τύπου την ανατολικήν ορθόδοξον του Χριστού εκκλησίαν».

ΑΘΗΝΑΙ, 27 (Του ανταποκριτού μας).- Μεθαύριον Παρασκευήν εκδικάζεται ενώπιον του Α’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου της πρωτευούσης η υπόθεσις του γνωστού Αθηναίου εκδότου Ευαγγέλου Σακκάτου, κατηγορουμένου διά την έκδοσιν και την κυκλοφορίαν εις χιλιάδας αντιτύπων του βιβλίου του Σοβιετικού συγγραφέως και θεωρητικού απολογητού του Κομμουνισμού Ανατόλ Λουνατσάρσκυ υπό τον τίτλον «Εισαγωγήν εις την Ιστορίαν των Θρησκευμάτων».

Το βιβλίον τούτο μετεφράσθη απευθείας από τα ρωσικά και ετέθη εν κυκλοφορίαν διά του εκδοτικού οίκου του κατηγορουμένου προ ολίγων μηνών εις πανελλήνιον κλίμακα. Αντίτυπα δε του βιβλίου εστάλησαν εις Κύπρον, Αλεξάνδρειαν και άλλα κέντρα του αποδήμου Ελληνισμού.

Το ανωτέρω βιβλίο κατεσχέθη παρά των αστυνομικών αρχών εις ολόκληρον την χώραν όπου εκυκλοφόρισεν επί τινας εβδομάδας μέσω των κατά τόπους βιβλιοπωλείων, κατόπιν ειδικής αποφάσεως του αρμοδίου υφυπουργού Δημοσίας Ασφαλείας κυρίου Καλατζή. Η κατάσχεσις των περισσοτέρων αντιτύπων του εκτυπωθέντος βιβλίου του Λουνατσάρσκυ εγένετο την 18ην παρελθόντος Ιανουαρίου εις την αποθήκη του κατηγορουμένου εκδότου ο οποίος παραπέμπεται ήδη εις δίκην με την συγκεκριμένην κατηγορίαν της παραβιάσεως του άρθρου 199 του Ποινικού Κώδικος και ειδικότερον ως αναγράφεται εις το κατηγορητήριον «επί καθυβρίσει διά του Τύπου της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας ως και του καθολικού δόγματος χριστιανικής θρησκείας ήτις είναι ανεκτή εν Ελλάδι».

Ως γνωστόν η κατάσχεσις του βιβλίου του Λουνατσάρκσυ και η δίωξις του εκδότου αυτού εν Ελλάδι διετάχθησαν παρά του αρμοδίου εισαγγελέως κατόπιν της γενομένης παρεμβάσεως της Ιεράς Συνόδου προς το Υπουργείον Δημοσίας Ασφαλείας. Συγκεκριμένως η Ιερά Σύνοδος ανέφερε δι’ εγγράφου της προς τον υφυπουργόν Ασφαλείας κύριον Καλατζήν ότι το μεταφρασθέν εν Ελλάδι βιβλίον του γνωστού Ρώσου αθεϊστού Λουνατσάρσκυ (ο οποίος παρουσιάζεται ως περινούστατος θρησκειολόγος εις τους αφελείς ομοϊδεάτας του) γέμει ύβρεων και βλασφημιών κατά της Ορθοδόξου πίστεως και πάσης εν τω κόσμω θρησκείας καθώς και διά του βιβλίου τούτου υποσκάπτονται τα θεμέλια του έθνους και καθυβρίζονται τα περί ων υπερεμάχησεν η ελληνική φυλή».

Καθώς είναι γνωστόν η εν λόγω υπόθεσις παρεπέμφθη το πρώτον προς εκδίκασιν ενώπιον του αυτού δικαστηρίου της πρωτευούσης τον παρελθόντα μήνα Μάρτιον. Ανεβλήθη όμως λόγω απουσίας του κυριοτέρου μάρτυρος κατηγορίας αρχιμανδρίτου της Αρχιεπισκοπής Αθηνών κυρίου Δαμασκηνού Λαζαρίδη, ο οποίος υπεδείχθη ως τοιούτος υπό της Ιεράς Συνόδου.

Αλλοι μάρτυρες κατηγορίας εις την παρούσαν δίκη θα είναι οι προβάντες εις την κατάσχεσιν ενταύθα του βιβλίου του Λουνατσάρσκυ αστυνόμοι της Γενικής Ασφαλείας κ.κ. Α. Κουερίνης και Δ. Παπανδρεάδης. Οι οποίοι και προέβησαν εις την μελέτην του κατασχεθέντος άκρως αντιθρησκευτικού βιβλίου.

Σημειωτέον ότι η εν λόγω δίκη επειδή κατά τις απόψεις της υπερασπίσεως καθάπτεται της εννοίας της ελευθερίας του πνεύματος και της συγγραφικής ελευθερίας εν Ελλάδι πρόκειται να προσλάβει έντονον πολιτικόν και ιδεολογικόν χαρακτήρα. Ούτω ως μάρτυρες υπερασπίσεως του κατηγορουμένου εις την μεθαυριανήν δίκην πρόκειται να προσέλθουν πολιτικοί αρχηγοί, βουλευταί, καθηγηταί Ανωτάτων Σχολών, κοινωνιολόγοι, θρησκειολόγοι, ιστορικοί, νομομαθείς, συνταγματολόγοι, θεολόγοι, λογοτέχναι, συγγραφείς, δημοσιογράφοι και γενικώς άνθρωποι του πνεύματος. Μεταξύ δε αυτών περιλαμβάνονται οι γνωστοί πολιτικοί αρχηγοί και βουλευταί της αντιπολιτεύσεως κ.κ. Στέφανος Στεφανόπουλος, Ηλίας Τσιριμώκος, Ηλίας Ηλιού, Στυλιανός Αλαβανής, Εμμανουήλ Μπακλατζής, Μίμης Γαληνός, Κομνηνός Πυρομάγλου και Σ. Δηβάρης, ο καθηγητής Δ. Καλιτσουνάκης, ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, ο υποψήφιος ακαδημαϊκός κύριος Μαρίνος Σιγούρος, ο πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών κύριος Λέων Κουκούλας και πολλοί άλλοι. Η δίκη αυτή λόγω του μεγάλου αριθμού των μαρτύρων αναμένεται να διαρκέσει επί διήμερον.

* Συγγραφέας, δημοσιογράφος