Ιράν: Είναι εφικτή μια αλλαγή καθεστώτος;

Η ηγεσία του Ιράν επιχειρεί να εδραιώσει την εξουσία της επικαλούμενη τον πατριωτισμό του λαού, την ώρα που οι αντιπολιτευόμενοι παραμένουν διασπασμένοι. Σε τηλεοπτικό του μήνυμα, στις 18 Ιουνίου, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, τόνισε με νόημα: «Το Ιράν δεν θα παραδοθεί και θα συνεχίσει να αμύνεται». Ωστόσο, το πού ακριβώς βρίσκεται ο ίδιος παραμένει αδιευκρίνιστο.

Από τις 13 Ιουνίου, το Ισραήλ έχει εξαπολύσει στοχευμένους βομβαρδισμούς κατά στρατιωτικών και πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν, με δηλωμένο στόχο την αποτροπή μιας ενδεχόμενης ανάπτυξης πυρηνικών όπλων από την Τεχεράνη. Το Ιράν απαντά με επιθέσεις πυραύλων και drones, ενώ στο εσωτερικό της χώρας φουντώνουν οι φήμες ότι ακόμη και ο ίδιος ο Χαμενεΐ, όπως και υψηλόβαθμα στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης, βρίσκονται στο στόχαστρο του Ισραήλ.

Αμφιβολίες για τη σταθερότητα του καθεστώτος

Το κύριο ερώτημα που τίθεται πλέον είναι το κατά πόσον ένα καθεστώς, το οποίο αδυνατεί να προστατεύσει την κορυφή της ηγεσίας του, μπορεί να εγγυηθεί την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Ο Ιρανός πολιτικός αναλυτής Ματζίντ Γκολπούρ, ο οποίος διαμένει στην εξορία, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Παρά τους ισχυρισμούς για αντιπυραυλική άμυνα και προστασία της ηγεσίας, η απόλυτη αναποτελεσματικότητα του καθεστώτος είναι πλέον ξεκάθαρη» (DW). Ωστόσο, εκτιμά πως η πιθανότητα κατάρρευσης του καθεστώτος συνδέεται άρρηκτα με την ύπαρξη μιας αξιόπιστης πολιτικής εναλλακτικής. «Τώρα είναι η στιγμή για τις εθνικές πολιτικές δυνάμεις να παρουσιάσουν έναν κοινό χάρτη πορείας – ενάντια στο καθεστώς, αλλά και απέναντι σε εξωτερικές απειλές. Προς το παρόν όμως απουσιάζουν ακριβή σχέδια, βιώσιμες συμμαχίες και λειτουργικές δομές στην αντιπολίτευση», προειδοποιεί ο πολιτικός επιστήμονας.

Διχασμένη αντιπολίτευση, ανενεργές συμμαχίες

Η ιρανική αντιπολίτευση της διασποράς παραμένει κατακερματισμένη. Ένα τμήμα της στηρίζει τον Ρέζα Παχλαβί – τον πρωτότοκο γιο του έκπτωτου σάχη, ο οποίος ζει στις ΗΠΑ από το 1979 και εκφράζει σκληρή κριτική προς το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Παρόλα αυτά, του λείπει οργανική βάση εντός της χώρας. Στο εσωτερικό του Ιράν, η αντιπολίτευση καταστέλλεται συστηματικά, με όποιον θεωρείται ικανός να κινητοποιήσει το λαϊκό αίσθημα να βρίσκεται υπό παρακολούθηση, δυσφήμιση και βαριές ποινές.

Η πολιτική επιστήμονας και ερευνήτρια στο Middle East Institute, Σουκρίγια Μπραντόστ, εκτιμά ότι αν το καθεστώς δεχθεί ουσιαστικό πλήγμα, θα δημιουργηθεί πολιτικό κενό, προσφέροντας ευκαιρία στις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις να οργανώσουν απεργίες και διαδηλώσεις, ενδεχομένως θέτοντας τα θεμέλια για βαθύτερες αλλαγές.

Ο ρόλος του πατριωτισμού και οι κοινωνικές αντιδράσεις

Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η βαθιά πατριωτική ταύτιση πολλών Ιρανών με την πατρίδα τους, η οποία ενδεχομένως ενισχύει την εξουσία της κυβέρνησης. Μετά την Επανάσταση του 1979, το συναίσθημα αυτό είχε συμβάλλει στη σταθεροποίηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας, ειδικά κατά τα πρώτα χρόνια της πολεμικής σύρραξης με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν. Ωστόσο, η δημοσιογράφος Σαχράν Ταμπαρί, που ζει στην εξορία, διαφωνεί: «Η Ισλαμική Δημοκρατία έχει κατανοήσει πως οι πολίτες δεν ταυτίζονται πλέον με το “Έθνος του Ισλάμ”, αλλά θεωρούν εαυτούς πολίτες του Ιράν. Κανένας λογικός άνθρωπος δεν ξεγελιέται έτσι».

Παράλληλα, παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να αποτυπωθεί το τι πραγματικά αισθάνονται οι Ιρανοί, πέρα από τον φόβο και την οργή έναντι μιας σύγκρουσης που διαφεύγει από τον έλεγχό τους. Η κάτοχος του Νόμπελ Ειρήνης, Νάργκες Μοχαμαντί, απευθύνει δημόσια έκκληση προς το Ισραήλ για παύση των επιθέσεων και προς τις ΗΠΑ για ανάληψη πρωτοβουλιών αποκλιμάκωσης. Σε μήνυμά της στο CNN, ζητά: «Παρακαλώ τον πρόεδρο Τραμπ να μην εμπλακεί στον πόλεμο και να τον τερματίσει. Χρειαζόμαστε κατάπαυση του πυρός σε όλη τη Μέση Ανατολή».

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου

Πηγή: Deutsche Welle

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.