Κλιματική αλλαγή: Προ των πυλών η υπέρβαση του ορίου +1,5°C

«Η ανθρωπογενής υπερθέρμανση αυξήθηκε με πρωτόγνωρο ρυθμό στις μετρήσεις φθάνοντας τον 0,27°C ανά δεκαετία για την περίοδο 2015-2024», συμπεραίνουν οι επιστήμονες που εκπροσωπούν έγκριτα επιστημονικά ιδρύματα.

Οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και προέρχονται κυρίως από την μεταχείριση ορυκτών καυσίμων έφθασαν σε νέο ρεκόρ το 2024, στα 53 δισεκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως κατά μέσον όρο της τελευταίας δεκαετίας. Τα μικροσωματίδια που ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα και έχουν μια επίδραση μείωσης της θερμοκρασίας έχουν και αυτά περιορισθεί.

Η διαπίστωση, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Earth System Science Data, είναι το προϊόν της εργασίας ερευνητών που προέρχονται από 17 χώρες, οι οποίοι στηρίζονται στις μεθόδους της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (Giec) του ΟΗΕ, στην οποία οι περισσότεροι συμμετέχουν ή συμμετείχαν.

Σκοπός της έρευνας είναι η παρουσίαση επικαιροποιημένων σε ετήσια βάση δεικτών με βάση την έκθεση του Giec, χωρίς πολυετή απεκδοχή για την δημοσίευση της επόμενης.

Το παράθυρο ευκαιρίας όλο και κλείνει

Για το 2024, η άνοδος της θερμοκρασίας σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή έφθασε τον 1,52°C. Ο +1,36°C οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Η ασυνταιριασιά μεταξύ των 2 τιμών (1,52°C - 1,36°C) είναι αποτέλεσμα της φυσιολογικής διακύμανσης του κλίματος και, κατά βάσιν, των συνεπειών του φαινομένου El Niño.

Είναι μια τιμή ρεκόρ, αλλά αναμενόμενη, δεδομένης της αύξησης της θερμοκρασίας εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, στην οποία προστίθενται οι συνέπειες των φυσικών φαινομένων, επισημαίνει ο Christophe Kassou του CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique). «Δεν είναι καθαυτή μια χρονιά απροσδόκητη ή εξαιρετικού χαρακτήρα για τους κλιματολόγους».

Αυτό σημαίνει ότι ο πλανήτης δεν έχει διαβεί ακόμα το πλέον φιλόδοξο κατώφλι που είχε θέσει η συμφωνία του Παρισιού (περιορισμός της ανόδου της θερμοκρασίας στον +1,5°C) σε βάθος δεκαετιών.

Ομως το παράθυρο ευκαιρίας όλο και κλείνει. Το ανθρακικό απόθεμα, η συνολική ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που μπορεί επιπλέον να εκπεμφθεί διατηρώντας στο 50% τις πιθανότητες περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στον +1,5°C, εξαντλείται.

Το «απόθεμα» δεν ανέρχεται πλέον παρά σε 130 δισεκατομμύρια τόνους στις αρχές του 2025, που ισοδυναμεί με λίγο περισσότερο από 3 χρόνια εκπομπών με τους σημερινούς ρυθμούς, έναντι 200 δισεκατομμυρίων πριν από έναν χρόνο.

«Η υπέρβαση του ορίου του +1,5°C είναι πλέον αναπόφευκτο», αποφαίνεται ένας από τους συντάκτες της έκθεσης, ο Pier Friedlingstein του CNRS.

Υπάρχουν τεχνολογικές λύσεις

«Εχω την έφεση να είμαι αισιόδοξος ως άνθρωπος», δηλώνει ο κύριος συντάκτης της μελέτης, ο Piers Forster του Πανεπιστημίου του Leeds. «Αλλά αν κοιτάξουμε την δημοσίευση αυτής της χρονιάς, όλα κινούνται προς την άθλια κατεύθυνση».

«Δεν πρέπει να πέσουμε στην μοιρολατρία, στο "όλα τελείωσαν"», δήλωσε η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης της Γαλλίας Ανιές-Πανιέ-Ρουνασέρ στην France Inter. «Κάθε οικονομία άνθρακα μετρά και έχουμε τις τεχνολογικές λύσεις» και το αξία τους πέφτει, πρόσθεσε καταγγέλλοντας «τα λόμπι των ορυκτών καυσίμων που μας εμποδίζουν να επιταχύνουμε αυτήν την μετάβαση» προς μια οικονομία χαμηλού άνθρακα.

Αλλαγή του κλίματος - Οι νέοι δείκτες

Στην φετινή έκθεση έχουν συμπεριληφθεί νέοι δείκτες, όπως της ανόδου της στάθμης των θαλασσών, που επιτείνεται από την άνοδο της θερμοκρασίας ενώ παράλληλα οι θάλασσες δέχονται μεγάλο όγκο γλυκού νερού από το λιώσιμο των πάγων.

Ο συμμετρία έχει υπερδιπλασιασθεί με μια άνοδο της τάξεως των 26 mm κατά το διάστημα 2019 - 2014, ενώ ο μέσος όρος ήταν 2mm ετησίως από τις αρχές του 20ού αιώνα.

Συνολικά, η στάθμη των ωκεανών αυξήθηκε κατά 22,8 cm από τις αρχές του 20ού αιώνα, γεγονός που ενισχύει την καταστροφική δύναμη των καταιγίδων και απειλεί την υπόσταση ορισμένων νησιωτικών κρατών.

Η άνοδος της στάθμης των θαλασσών, που υπακούει σε πολύπλοκα φαινόμενα, χαρακτηρίζεται από ισχυρή αδράνεια και θα συνεχισθεί επιπλέον και αν οι εκπομπές αερίων σταματήσουν ως δια μαγείας αμέσως.

«Τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε την τάχος και το εύρος της ανόδου της στάθμης της θάλασσας; Να περιορίσουμε τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου», υποστηρίζει η κλιματολόγος Valérie Masson-Delmotte λιγότερο από έξι μήνες πριν από την COP30 στην Βραζιλία και καθώς οι πολιτικές για το Κλίμα έχουν υποστεί επιπλέον ένα πλήγμα με την αποχώρηση των ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ από την συμφωνία του Παρισιού.