Λιγοστεύουν οι επιλεκτικές αμβλώσεις θηλυκών εμβρύων

Ηταν Μάρτιος του 2010 όταν εξώφυλλο του Economist εισήγαγε μια νέα λέξη στη γραμματική της βίας κατά των γυναικών: gendercide, «φυλοκτονία», δηλαδή δολοφονία λόγω του φύλου. Δεν αφορούσε γενικά τις γυναικοκτονίες, αλλά ειδικά το έλλειμμα γυναικών στον κόσμο λόγω της πλατιά διαδεδομένης τότε πρακτικής των επιλεκτικών αμβλώσεων θηλυκών εμβρύων. Ηδη ωστόσο είχαν εμφανιστεί άλλοι νεολογισμοί, πιο σαφείς, όπως το «θηλυκτονία», για να περιγράψουν ένα φαινόμενο που επέφερε δραματικές επιπτώσεις στις κοινωνίες όπου επικρατεί αυτή η πρακτική.

Η χαρμόσυνη είδηση ότι η άμβλωση θηλυκών εμβρύων έχει μειωθεί αισθητά στον κόσμο για πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες και ότι οι μεγάλες διαφορές στις αναλογίες γεννήσεων ανδρών και γυναικών αρχίζουν να μειώνονται, δεν απασχόλησε και πολύ τα διεθνή μέσα, παρότι έχει σημαντικό και θετικό αντίκτυπο σε πολλές πλευρές της ζωής γυναικών και ανδρών.

Γιατί άλλο παιδί κι άλλο… κόρη

Η αποβολή θηλυκών εμβρύων έγινε μια προσιτή μέθοδος επιλογής φύλου μετά τη δεκαετία του 1980, όταν διαδόθηκε πλατιά και φτηνά η χρήση υπερήχων για να διαπιστωθούν η ανάπτυξη των εμβρύων και μαζί και το φύλο τους.

Είναι ένα από το πιο απεχθή φαινόμενα της πατριαρχίας. Γονείς που επιθυμούν διακαώς ένα αγόρι αλλά δεν θέλουν να ρισκάρουν να κάνουν κορίτσια προτού έρθει ο πολυπόθητος κληρονόμος· άλλοι που, όπως συνέβαινε στην Κίνα που με την πολιτική του ενός παιδιού, δεν διακινδύνευαν να αποκτήσουν κόρη που θα τη «φορτώνονταν» όλη τους τη ζωή χωρίς να μπορούν να αποκτήσουν ένα «παιδί», δηλαδή ένα αγόρι· άλλοι που θεωρούν βάρος τα κορίτσια γιατί θέλουν προίκα για να παντρευτούν ή μεγαλώνουν και πηγαίνουν να υπηρετήσουν τις οικογένειες των συζύγων κι όχι τις δικές τους, ενώ ένα αγόρι θα ήταν στήριγμα και «κουβαλητής»· κάποιοι που απλά πιστεύουν ότι οι άντρες είναι πιο σημαντικοί από τις γυναίκες σε αυτή τη ζωή· γυναίκες που δεν θέλουν να φέρουν στον κόσμο κορίτσια που θα ζουν μια ζωή περιορισμένη, υποταγμένη, βασανιστική από τη φτώχεια, τις έμφυλες διακρίσεις και τη βία, όπως η δική τους. Ενα φαινόμενο μαζικό, με τους πρωταγωνιστές του να επικαλούνται δεκάδες λόγους για να σκοτώνουν τα θηλυκά έμβρυα σωπαίνοντας εκατομμύρια γυναίκες πριν καν γεννηθούν.

Ωστόσο οι στατιστικές δείχνουν πως το φαινόμενο αρχίζει και ατονεί. Το 2010 από τα μωρά που γεννήθηκαν συνολικά στον πλανήτη έλειπαν 1,6 εκατ. κορίτσια που θα είχαν δει το φως του κόσμου αν είχε ακολουθηθεί η φυσική αναλογία γεννήσεων ανά φύλο. Αυτή είναι 105 αγόρια ανά 100 κορίτσια και με δεδομένο, όπως δείχνουν οι έρευνες, πως τα αγόρια έχουν λίγο περισσότερες πιθανότητες από ό,τι τα κορίτσια να πεθαίνουν νέα, η αναλογία σχεδόν εξισώνεται όταν τα δύο φύλα φτάνουν στην αναπαραγωγική ηλικία.

Το φαινόμενο μπορεί να αφορά κυρίως την Ασία, αλλά όπως αποκάλυψε έρευνα του ΟΗΕ το 2013, ήταν έντονο και στην Ευρώπη, ιδίως στα Βαλκάνια, όπου τη δεκαετία του 2010 στην Αλβανία η αναλογία ήταν είχε φτάσει στα 112 αγόρια ανά 100 κορίτσια, στο Κόσοβο τα 110 και στο Μαυροβούνιο τα 109.

Τοξικό πλεόνασμα αντρών

25 χρόνια μετά, φέτος, ο αριθμός των «χαμένων κοριτσιών» μειώθηκε στα 200.000, μια ραγδαία μεταβολή που δίνει σημάδια πως θα συνεχιστεί. Πλέον σε ολόκληρη την Ασία, όπου άλλοτε η διαφορά ανάμεσα στις γεννήσεις αγοριών και κοριτσιών απείχε πολύ από τη φυσιολογική, αυτή έχει αμβλυνθεί σημαντικά. Στην Κίνα, όπου το 2006 αυτή η αναλογία εκτοξεύθηκε στα 117,8 αγόρια ανά 100 κορίτσια, πέρσι έφτασε στα 109,8. Στην Iνδία, από 112 μειώθηκε στα 106,8. Και στη Νότια Κορέα, όπου τη δεκαετία του 1990 οι γεννήσεις αγοριών ξεπέρασαν τις 115 ανά 100 κορίτσια, τώρα έχει επιστρέψει σχεδόν στις φυσιολογικές τιμές.

Πρόκειται για μια ελπιδοφόρα εξέλιξη γιατί διαφαίνεται πως αρχίζουν και αλλάζουν κάπως οι σεξιστικές παραδόσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται η πρακτική της επιλεκτικής άμβλωσης. Και επιπλέον, όπως επισημαίνει το ρεπορτάζ, «αναγγέλλει μια μικρή έστω άμβλυνση των βλαπτικών κοινωνικών συνθηκών που προκαλεί το πλεόνασμα των αντρών».

Οι μαζικές αμβλώσεις θηλυκών εμβρύων έχουν αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας μάζας εκατομμυρίων αντρών καταδικασμένων να μη βρίσκουν συντρόφους για σχέσεις και οικογένεια (στην Κίνα τούς αποκαλούν «ξερά κλαριά»). Αντρες των οποίων η περισσή οργή για τη συνθήκη τους κατέληξε να προκαλεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα καθώς οι έρευνες δείχνουν πως οι νέοι μόνοι (άγαμοι ή χωρίς συντρόφους), απογοητευμένοι και οργισμένοι, τείνουν να είναι πιο επιρρεπείς στη βία και τη μισογυνία: κάτι σαν κι αυτό που σήμερα εκφράζει η τοξική κουλτούρα των incels (ακούσια άγαμοι).

Ο Economist κάνει αναφορά σε έρευνα που έγινε σε έξι ασιατικές χώρες και αποκάλυψε πως σε όλες, η διατάραξη της φυσικής αναλογίας αντρών-γυναικών και το συνακόλουθο μεγάλο πλεόνασμα αντρών είχαν συνέπεια την αύξηση των βιασμών. Ενώ άλλη έρευνα την οποία παραθέτει, έδειξε πως στην Κίνα, όπου το φαινόμενο είναι πολύ έντονο, παρατηρήθηκε αύξηση της εγκληματικότητα των νέων αντρών.

Οσο κι αν μπορεί να ενοχλεί κάποιους, δεν είναι σεξιστικό ούτε υπερβολικό το συμπέρασμα του βρετανικού περιοδικού: «Η εξάλειψη της προτίμησης για τα αγόρια θα κάνει πιο ασφαλές ένα μεγάλο μέρος του κόσμου».