Μπορεί ένα φράγμα να επηρεάσει τη Γη; 

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά τεχνολογικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας είναι αναμφίβολα το φράγμα των Τριών Φαραγγιών στην Κίνα – το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό έργο στον κόσμο. Όμως, πέρα από τις ενεργειακές και περιβαλλοντικές του συνέπειες, επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων ερευνητών της NASA, διαπίστωσαν ότι αυτό το έργο κολοσσιαίας κλίμακας είχε μετρήσιμο αντίκτυπο στην ίδια τη Γη: επηρέασε τον άξονα περιστροφής της και τη διάρκεια της ημέρας.

Η κατασκευή του φράγματος συγκράτησε περίπου 40 κυβικά χιλιόμετρα νερού, δηλαδή μια μάζα που ξεπερνά κατά πολύ το συνολικό βάρος όλου του ανθρώπινου πληθυσμού. Όταν μια τόσο μεγάλη ποσότητα νερού αποθηκεύεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο της επιφάνειας της Γης – και μάλιστα σε υψόμετρο – δημιουργείται μια ανακατανομή της μάζας του πλανήτη.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της NASA, αυτή η μετατόπιση μετέβαλε τη θέση του άξονα περιστροφής της Γης κατά περίπου 2 εκατοστά και επιμήκυνε τη διάρκεια μιας ημέρας κατά **0,06 μικροδευτερόλεπτα** (δηλαδή 0,00000006 δευτερόλεπτα).

Η Γη, όπως και κάθε περιστρεφόμενο σώμα, υπακούει στους νόμους της φυσικής και πιο συγκεκριμένα στην αρχή διατήρησης της στροφορμής. Όταν αλλάζει η κατανομή της μάζας της, επηρεάζεται ο τρόπος με τον οποίο περιστρέφεται. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στους πατινέρ: όταν κλείνουν τα χέρια τους προς το σώμα, περιστρέφονται πιο γρήγορα· όταν τα ανοίγουν, επιβραδύνουν. Αντίστοιχα, η συγκέντρωση νερού σε ένα σημείο αυξάνει τη ροπή αδράνειας και επιβραδύνει ελάχιστα την περιστροφή της Γης.

Αν και το μέγεθος των αλλαγών είναι εξαιρετικά μικρό και δεν επηρεάζει καθόλου την καθημερινότητα ή το περιβάλλον, έχει συμβολική και επιστημονική σημασία. Δείχνει ξεκάθαρα πως η ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να έχει επιπτώσεις ακόμα και σε πλανητική κλίμακα. Είναι μια υπενθύμιση της δύναμης, αλλά και της ευθύνης που φέρει η τεχνολογία απέναντι στη φύση.

Ναι. Σημαντικά φυσικά φαινόμενα, όπως οι μεγάλοι σεισμοί, έχουν προκαλέσει αντίστοιχες – ή και μεγαλύτερες – αλλαγές:

Ο σεισμός της Χιλής το 2010 (8,8 Ρίχτερ) μετατόπισε τον άξονα της Γης κατά περίπου 8 εκατοστά και μείωσε τη διάρκεια της ημέρας κατά 1,26 μικροδευτερόλεπτα. Ο σεισμός της Ιαπωνίας το 2011 (9,1 Ρίχτερ) είχε παρόμοιο αποτέλεσμα.

Σε σύγκριση με αυτά, το φράγμα των Τριών Φαραγγιών είχε μικρότερη επίδραση, αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι προκλήθηκε από ανθρώπινη κατασκευή, και όχι από φυσικό φαινόμενο.

Η περίπτωση του φράγματος των Τριών Φαραγγιών αποτελεί εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς έργα μεγάλης κλίμακας μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τον πλανήτη με τρόπους που κάποτε θα θεωρούσαμε αδιανόητους.

Αν και οι αλλαγές είναι ανεπαίσθητες, αποτελούν ένα επιστημονικό παράθυρο στο πώς η γεωφυσική ισορροπία της Γης μπορεί να επηρεαστεί από τη μετατόπιση μάζας είτε από φυσικές δυνάμεις είτε από ανθρώπινη παρέμβαση. Είναι ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ που μας υπενθυμίζει ότι η Γη είναι ένα δυναμικό, ζωντανό σύστημα – και ότι οι πράξεις μας, όσο απομονωμένες κι αν φαίνονται, έχουν παγκόσμιες προεκτάσεις.