Πώς γεννήθηκε το πρώτο γραφείο ευρέσεως εργασίας στον κόσμο

Στο Παρίσι του 17ου αιώνα, την εποχή των Καρδινάλιων, των πανδημιών και της πείνας, ένας άνθρωπος αποφασίζει να τα βάλει με την αθλιότητα, την άγνοια και την ανεργία με όπλο… την οργάνωση.

Την 4η Ιουλίου 1631, ο Θεόφραστος Ρενοντό εγκαινιάζει ένα ίδρυμα που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Το ονομάζει Bureau d’Adresse —το «Γραφείο Διευθύνσεων». Στην πραγματικότητα, όμως, είναι πολύ περισσότερα: μια πρότυπη κοινωνική δομή, ένα δίκτυο πληροφόρησης, ένα σαλόνι ιδεών, ένα όργανο εξουσίας.

Η σύλληψη είναι απλή και επαναστατική. Όποιος βρίσκεται σε ανάγκη – είτε πρόκειται για έναν άνεργο, έναν φτωχό ασθενή, έναν νέο χωρίς σπίτι, έναν γέρο χωρίς στήριγμα – μπορεί να περάσει την πόρτα του Bureau και να βρει πρωτίστως δουλειά. Του προσφέρεται επίσης για ένα διάστημα περίθαλψη, φαγητό, στέγη, ελπίδα. Όλα οργανωμένα, ταξινομημένα, καταγεγραμμένα. Ένα σύστημα πρόνοιας πριν το κράτος πρόνοιας.

Αλλά το Bureau δεν μένει εκεί. Με τον καιρό μετατρέπεται σε πολυδύναμο κόμβο υπηρεσιών και πληροφοριών: οργανώνει γάμους, τελετές, ταξίδια, ενοικιάσεις αλόγων και δωματίων. Διαθέτει αρχείο τιμών, δείκτη απασχόλησης, δίκτυο ανταποκριτών. Ακόμη και η γαλλική κυβέρνηση το χρησιμοποιεί για να αντλεί πληροφορίες και να επηρεάζει την κοινή γνώμη.

Ακαδημία ανοιχτή στον λαό

Ο Ρενοντό, ωστόσο, δεν αρκείται στην κοινωνική δράση. Μετατρέπει το Bureau και σε ακαδημία ανοιχτή στον λαό. Από το 1633, κάθε εβδομάδα, άνθρωποι κάθε τάξης και μόρφωσης συγκεντρώνονται στην αίθουσα με την πινακίδα του Μεγάλου Κόκορα στην Ιλ ντε λα Σιτέ για να συζητήσουν επιστημονικά και φιλοσοφικά ζητήματα. Χωρίς αυθεντίες. Χωρίς λατινικά. Χωρίς εξαιρέσεις. Οι “Conférences du Bureau d’Adresse” – πρώτες τέτοιες δημόσιες διαλέξεις στην Ευρώπη – είναι ανοιχτές σε όλους.

Ο Ρενοντό ιδρύει έναν δημόσιο χώρο διακίνησης ιδεών, εμπειριών και πειραμάτων, με χημικό εργαστήριο, με απαγόρευση πολιτικών και θρησκευτικών αντιπαραθέσεων, αλλά με ανοιχτό κάλεσμα για επιστήμη με ανθρωπιστικό πρόσημο.

Η 4η Ιουλίου είναι γνωστή στον κόσμο για άλλη μια επανάσταση – αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά στην ιστορία της κοινωνικής και επιστημονικής οργάνωσης, η ίδια ημερομηνία σηματοδοτεί την έναρξη ενός άλλου είδους ανεξαρτησίας: της χειραφέτησης της πληροφορίας, της δημόσιας γνώσης, της ανθρωπιάς με σύστημα.

Το Bureau d’Adresse του Ρενοντό δεν είναι απλώς το πρώτο πρακτορείο ευρέσεως εργασίας στην ιστορία. Είναι ο πρόγονος της κοινωνικής πρόνοιας, του δημοσιογραφικού ρεπορτάζ, των επιστημονικών συνεδρίων και της διαφάνειας. Και όλα ξεκινούν μια μέρα του Ιουλίου, στην καρδιά του παλιού Παρισιού.