“Sally”, το ντοκιμαντέρ για τη γυναίκα που έφτασε στο διάστημα κρύβοντας ποια πραγματικά ήταν 

Η ιστορία της Σάλι Ράιντ, της πρώτης Αμερικανίδας αστροναύτη, που ταξίδεψε στο διάστημα, δεν είναι μόνο μια ιστορία επιστημονικού θριάμβου. Είναι και η ιστορία μιας γυναίκας που χρειάστηκε να κρύψει τη σεξουαλική της ταυτότητα για να μπορέσει να αγγίξει τα άστρα. Το ντοκιμαντέρ Sally, που προβάλλεται από το National Geographic (Disney+), αναδεικνύει μια πτυχή της ζωής της που παρέμεινε στη σκιά έως τον θάνατό της το 2012, όταν με μία και μόνο πρόταση σε ένα δελτίο Τύπου, αποκαλύφθηκε ότι για 27 χρόνια είχε σύντροφο την Ταμ Ο’Σόνεσι.

Η Ράιντ μπήκε στη NASA το 1978, στην πρώτη προκήρυξη που άνοιξε για γυναίκες και φυλετικές μειονότητες. Με διδακτορικό στην αστροφυσική και με εξαιρετική φυσική κατάσταση (θα μπορούσε να έχει γίνει επαγγελματίας τενίστρια), η Σάλι ξεχώρισε αμέσως. Όταν επιλέχθηκε για την αποστολή STS-7 το 1983, έγινε η πρώτη Αμερικανίδα και η τρίτη γυναίκα παγκοσμίως που έφτασε στο διάστημα. Ήταν μόλις 32 ετών.

Ωστόσο, η πορεία της δεν ήταν εύκολη. Σε μια NASA ανδροκρατούμενη, με 4.000 άνδρες και μόλις τέσσερις γυναίκες, η Ράιντ κλήθηκε να απαντά σε ερωτήσεις για το μακιγιάζ, την εγκυμοσύνη και το αν “κλαίει υπό πίεση” – ερωτήσεις που αποκάλυπταν τη βαθιά ριζωμένη προκατάληψη της εποχής. Σε μια χαρακτηριστική σκηνή, οι μηχανικοί της NASA της πρόσφεραν ένα «διαστημικό νεσεσέρ» γεμάτο κραγιόν και δεκάδες ταμπόν για μια αποστολή έξι ημερών, προκαλώντας την ειρωνική της αντίδραση.

Η Σάλι Ράιντ δεν αυτοπροσδιοριζόταν δημόσια ως φεμινίστρια, αλλά υπερασπίστηκε με σθένος το δικαίωμα των γυναικών να είναι παρούσες στα κορυφαία επιστημονικά και τεχνολογικά πεδία. Η επιστροφή της στη Γη, όμως, τη βρήκε αντιμέτωπη με τη διασημότητα και την πίεση του να αποτελεί σύμβολο. Κατέφυγε σε ψυχοθεραπεία, ενώ σταδιακά απομακρύνθηκε από τη NASA, ιδιαίτερα μετά την τραγωδία του Challenger (1986), όπου έχασε την φίλη της Τζούντιθ Ρέσνικ και απογοητεύτηκε από την εσωτερική διαχείριση της κρίσης από τη διοίκηση.

Από το 1985 ήταν σε σχέση με την Ταμ Ο’Σόνεσι, αλλά για σχεδόν τρεις δεκαετίες έζησαν τη σχέση τους σιωπηλά. Ο φόβος της απόρριψης και της καταστροφής της καριέρας της, σε μια Αμερική που ακόμη δίκαζε δημοσίως τις γυναίκες για τη σεξουαλικότητά τους, την οδήγησε στην απόλυτη διακριτικότητα. “Με πονάει που φοβόταν τόσο πολύ”, λέει η σύντροφός της στο ντοκιμαντέρ. “Έπρεπε να κρύψει ποια είναι, για να μπορέσει να πετύχει αυτό που καμία άλλη δεν είχε καταφέρει”.

Η ιστορία της Ράιντ αναδεικνύει την ανισότητα και την υποκρισία όχι μόνο του διαστημικού προγράμματος, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας. Σήμερα, δεκαετίες μετά την πτήση της, η NASA φαίνεται να κάνει βήματα πίσω. Η τρέχουσα διοίκησή της (υπό επιρροή Τραμπ) έχει αφαιρέσει από την ιστοσελίδα της τη ρητή δέσμευση ότι η επόμενη αποστολή στη Σελήνη θα περιλαμβάνει γυναίκα.

Η ιστορία της Σάλι Ράιντ δεν είναι απλώς παρελθόν. Είναι και προειδοποίηση ότι τα κεκτημένα δικαιώματα δεν είναι δεδομένα. Όπως σημειώνει η σκηνοθέτις του ντοκιμαντέρ, Κριστίνα Κοσταντίνι, «η Σάλι έσπασε το πιο σκληρό γυάλινο ταβάνι, πληρώνοντας όμως ένα μεγάλο προσωπικό τίμημα. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα που εκείνη ξεκίνησε».