Θλιμμένοι (και μόνοι) στη γιορτή μας

Η στιγμή που ο Γιώργος Ζώης καλεί όλα τα μέλη της Πρωτοβουλίας «Ελληνικό Σινεμά-Ορατότης Μηδέν» στη σκηνή μαζί του, με το πόστερ και τα τρικάκια της Πρωτοβουλίας να στέλνουν το μήνυμα...

Πώς γίνεται μια σημαντική εκδήλωση πολιτισμού και διακρίσεων από γιορτή, οργή; Οταν π.χ. μια πολύ νέα καλλιτέχνις, ανεβαίνοντας για να παραλάβει το πρώτο σημαντικό βραβείο της καλλιτεχνικής της ζωής για το κινηματογραφικό της ντεμπούτο δεν εκφράζεται μόνο με ενθουσιασμό, όπως θα ήταν το φυσιολογικό, αλλά επιλέγει ως επιμύθιο την πικρία για το κινηματογραφικό τοπίο της χώρας όπως έχει διαμορφωθεί λόγω της κακής διαχείρισης και της αδιαφορίας των καθ’ ύλην αρμοδίων.

Κι ακριβώς αυτό συνέβη χθες στη διάρκεια της 16ης Τελετής Απονομής των Βραβείων Ιρις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (ΕΑΚ) στην κατάμεστη από κινηματογραφικό κόσμο Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση: η Μένη Τσιλιανίδου παρέλαβε για το «Απαρατάτεμε» το Βραβείο Μικρού Μήκους Σπουδαστικής Ταινίας με τον στίχο του Λεξ από το «Varane»: «Δεν είμαι καλλιτέχνης, είμαι εμπόδιο», είπε. Κι αυτό ήταν ένα από τα πολλά, καίρια στον συμβολισμό αλλά και στον στόχο τους, στιγμιότυπα της φορτισμένης χθεσινής βραδιάς που είχε τέσσερα χαρακτηριστικά: τη χαρά για την απονομή βραβείων όπως τα αποφασίζει ο ίδιος ο χώρος του ελληνικού σινεμά, τον θρίαμβο της ταινίας του Γιαννη Βεσλεμέ «Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο» (έως την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο είχε πάρει συνολικά 8 βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του Β’ Ανδρικού στον Γ. Κατσή και του Μοντάζ στον «μαέστρο» Γ. Μαυροψαρίδη) αλλά και του Γιώργου Ζώη που πήρε για το «Αρκάντια» Βραβεία Σκηνοθεσίας και Σεναρίου, τη θλίψη για τα πολιτικά ζητήματα της εποχής (Γάζα, Τέμπη πρωταγωνίστησαν στις παρεμβάσεις) και ίσως περισσότερο απ’ όλα την οργή για τη στάση του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ) αλλά και του υπουργείου Πολιτισμού και της κυβέρνησης (που «πετάει χαρταετό» όπως είπαν επί λέξει άλλοι νέοι δημιουργοί).

Δυστυχώς αυτοί τους οποίους εκ των πραγμάτων αφορούσε η απαισιοδοξία της 27χρονης αποφοίτου σκηνοθεσίας του Τμήματος Κινηματογράφου του Αριστοτελείου δεν ήταν καν παρόντες με το κουράγιο να εισπράξουν τουλάχιστον τις αντιδράσεις για τα αποτελέσματα της πολιτικής τους. Οπως επισήμανε ο πρόεδρος της ΕΑΚ, σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος: «Με στεναχωρεί που κανένας εκπρόσωπος της Πολιτείας, του υπουργείου Πολιτισμού και ούτε καν του ΕΚΚΟΜΕΔ δεν δέχτηκε να παραστεί στα φετινά βραβεία...»! Γιατί άραγε; Ως... ποινή έναντι της ανοιχτής επιστολής της πρωτοβουλίας 1.896 κορυφαίων υπογραφών «Σινεμά στην Ελλάδα - Ορατότης Μηδέν»;

Πάντως ο Χαρίτος είχε «προειδοποιήσει» νωρίτερα: «Σήμερα ήρθαμε να γιορτάσουμε το έργο των Ελλήνων κινηματογραφιστών μέσα από 104 ταινίες. Είναι μια διαδρομή που αποδεικνύει το πείσμα των κινηματογραφιστών. Σήμερα βρισκόμαστε ενώπιον μιας τομής: Θεωρούσαμε πως το ΕΚΚΟΜΕΔ θα έλυνε προβλήματα. Το πιστέψαμε. Εναν χρόνο μετά νιώθουμε πως δεν είναι έτσι». Οσο για το ΥΠΠΟ «οφείλει να χαράξει και να προασπίσει την κινηματογραφία της χώρας, κάτι που η παρούσα διοίκηση του υπουργείου δεν κάνει. Αντί για συνέπεια και σταθερότητα, συνεχίζεται η αδιαφορία και η έλλειψη οποιουδήποτε οράματος ή έμπρακτης στήριξης στον κινηματογράφο της χώρας (...)». Κι αφού περιέγραψε και το ζοφερό για την ώρα τοπίο του ελληνικού σινεμά κάνοντας μια περίληψη όσων αναφέρει η ανοιχτή επιστολή της Πρωτοβουλίας («η πραγματικότητα είναι ότι αυτή τη στιγμή όλες οι Ελληνίδες και οι Ελληνες κινηματογραφιστές και μαζί τους όλος ο χώρος του κινηματογράφου και της τηλεόρασης βρίσκονται υπό καθεστώς ασφυξίας και έκθεσης οικονομικής και άλλης στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας, λόγω της αδυναμίας ή και της άρνησης της Πολιτείας να αναλάβει τις ευθύνες της. Οι ξένες παραγωγές βρίσκονται σε παύση και η φερεγγυότητά μας υπό αίρεση») προειδοποίησε επίσης: «Είμαστε πρώτα πολίτες και μετά κινηματογραφιστές. Ο κινηματογράφος είναι η δουλειά και η ζωή μας και θα την υπερασπιστούμε με κάθε μέσο».

Ανάλογα σχόλια που φανέρωναν πως οι Ελληνες κινηματογραφιστές είναι αποφασισμένοι να μην αφήσουν το ελληνικό σινεμά «στα χέρια κανενός που δεν το σέβεται», έγιναν πολλά από πολλούς. Ενδεικτική η δήλωση της σκηνοθέτριας και σεναριογράφου Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη όταν ανέβηκε στη σκηνή για να παραλάβει για την ταινία της «Αυτό που δεν ήξερε η Μαίρη» το Βραβείο Μικρού Μήκους Ταινίας Μυθοπλασίας (αργότερα η ίδια βραβεύτηκε και ως σεναριογράφος μαζί με τον Γιώργο Ζώη που συνυπέγραψαν το «Αρκάντια»): «Αυτό που δεν ήξερε η Μαίρη είναι», είπε «ότι η αγάπη πονάει. Αυτό που δεν ξέρει το κράτος είναι πως το σινεμά χωρίς στήριξη και φροντίδα μαραίνεται. Εμείς είμαστε εδω, με τη δουλειά και τις υπογραφές μας, για να μην το αφήσουμε να μαραθεί».

Οι δημιουργοί ως πιο ευαίσθητοι δέκτες του καιρού τους δεν θα μπορούσαν να αδιαφορήσουν και για ό,τι συμβαίνει στη Γάζα, όταν μάλιστα αυτές τις ημέρες αναχώρησε η ελληνική αποστολή που συμμετέχει στο March to Gaza. Υπήρξαν δεκάδες αναφορές, 2-3 χαρακτηριστικότερες. Π.χ. η Νατάσα Εξηνταβελωνη ανέβηκε στη σκηνή για να απονείμει βραβείο φορώντας Τ-σερτ «March to Gaza». «Πρόκειται για γενοκτονία», είπε η καλή ηθοποιός, «και κανένας δεν κατάφερε να την ανακόψει, ούτε είμαι σίγουρη αν κάποια χώρα προσπάθησε». Μέλη της κίνησης March to Gaza υπήρχαν κι άλλα πολλά και ήταν εκείνα που όταν απονεμήθηκε το βραβείο πρωτότυπης μουσικής (στον Γιάννη Βεσλεμέ) ζήτησαν μετ’ επιτάσεως να μην προβάλλονται αυτή την εποχή ελληνικές ταινίες στο Ισραήλ - αναφέρονταν πιθανότατα στο «Υπάρχω» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου που παίζεται αυτόν τον καιρό εκεί.

Το «Υπάρχω» πάντως χθες χάρισε Βραβείο Β’ Γυναικείου Ρόλου στην Κλέλια Ρένεση κι εκείνη το αφιέρωσε στη μνήμη της Καίτης Γκρέυ. Ο Γιώργος Κατσής, πρωταγωνιστής στην ταινία του Γιάννη Βεσλεμέ «Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο», πήρε το Β’ Ανδρικού Ρόλου, αλλά καθώς δεν ήταν παρών το βραβείο παρέλαβε ο φίλος του και (βραβευμένος στη Δράμα σκηνοθέτης) Γιώργος Φουρτούνης. Μέσω εκείνου έστειλε ο Κατσής το μήνυμά του: «Εχοντας υπόψη πως το ΕΚΚΟΜΕΔ έχει ταχθεί ξεκάθαρα εναντίον του κινηματογράφου, είτε από δόλο, είτε από αχρηστία, και με ένα κράτος που δεν ενδιαφερόταν για τον πολιτισμό ήδη από τότε που με έφερε μωρό η μάνα μου με τα πόδια απο την Αλβανία, εύχομαι να μην είμαστε εδώ για να προσκυνάμε τον κάθε Κρίστοφερ Νόλαν».

Το Βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου πήρε ο κατασυγκινημένος Κώστας Νικούλι για το «Κρέας» του Δημήτρη Νάκου, ενω το Α’ Γυναικείου δόθηκε στην Eλσα Λεκάκου για το «Κιούκα πριν το τέλος του καλοκαιριού» του Κωστή Χαραμουντάνη, που αργότερα μοιράστηκε με τον Daniel Bolda (Μαλδίβες) και τον Νάκο το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη - παρατηρώντας επίσης πικρά πως έκανε 7 χρόνια να γυρίσει την ταινία.

Και μια τελευταία σκηνή: παραλαμβάνοντας το Βραβείο Σκηνοθεσίας ο Γιώργος Ζώης διάβασε όλη την ανοιχτή επιστολή της Πρωτοβουλίας «Ορτατότης Μηδέν» και σήκωσε στη σκηνή μαζί όλους τους συνυπογράψαντες που ήταν παρόντες. Κι αυτό ήταν το μήνυμα: Η ισχύς εν τη ενώσει.