Το παλιό που πέθανε, το νέο που δεν έχει ακόμα γεννηθεί

Γιάννης Αντωνόπουλος (John Antono)

Υπάρχουν στην ιστορία κάποιες περίοδοι όπου, για να παραφράσουμε ελαφρώς τον Γκράμσι, «το παλιό έχει πεθάνει και το νέο δεν έχει ακόμα γεννηθεί». Μια τέτοια περίοδος ήταν και τα μέσα του 6ου μεταχριστιανικού αιώνα. Ο 6ος αιώνας θεωρείται, για τα εδάφη που κάποτε συνιστούσαν την ενιαία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, κοσμογονικός και μεταμορφωτικός για μια σειρά από πολιτικές, στρατιωτικές, θρησκευτικές και κοινωνικές εξελίξεις που άλλαξαν ριζικά τον χαρακτήρα και την πορεία του τότε γνωστού κόσμου.

Στην ελληνόφωνη Ανατολή, ο Ιουστινιανός της Reconquista, της κωδικοποίησης του Ρωμαϊκού Δικαίου (Codex Justinianus), των μεγάλων αυτοκρατορικών έργων (ανάμεσα στα οποία και η Αγία Σοφία) και της πολεμικής κατά του μονοφυσιτισμού, διαμόρφωσε καθοριστικά αυτό που γνωρίζουμε ως βυζαντινό πολιτισμό. Τι συνέβη όμως παράλληλα στη λατινόφωνη Δύση;

Αυτήν την περίοδο επιχειρεί να φωτίσει το ιταλικό κόμικς «Αμμιανός - Το τέλος του αρχαίου κόσμου» (εκδ. Nubes), σε σενάριο του Φραντσέσκο Βάκκα και σχέδια της Ματρίνα Μοντράσσι, που κυκλοφόρησε φέτος στα ελληνικά (σε μετάφραση Σπύρου Θεοχάρη) από τις εκδόσεις Byzantine Tales. O «Αμμιανός» βασίζεται στο διάσημο επεισόδιο 105 του πόντκαστ «Storia d’ Italia» («Ιστορία της Ιταλίας») από τον Μάρκο Καπέλι και μας καλεί, μέσα από τις ζωές απλών ανθρώπων, να κατανοήσουμε τις δραματικές αλλαγές που συνέβησαν στη διάρκεια μιας πεντηκονταετίας κρίσιμης για την ιστορία της ιταλικής χερσονήσου. Κρίσιμης όχι μόνο για την Ιταλία, αλλά και για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και την ευρωπαϊκή ήπειρο γενικότερα.

Βρισκόμαστε στο 520 μ.Χ. Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έχει τυπικά καταρρεύσει από το 476 και στα εδάφη της θεμελιώνονται νέες εξουσίες: στη μεν Γαλατία η φράγκικη δυναστεία των Μεροβίγγειων, στη δε Ιταλία το βασίλειο των Οστρογότθων υπό τον Θεοδώριχο. Στο μεταίχμιο μεταξύ των τελευταίων αναλαμπών της κλασικής αρχαιότητας και της εισόδου στον Μεσαίωνα, ένας γάμος ανάμεσα σε έναν Ρωμαίο πατρίκιο, τον Στέφανο, και μια ευγενούς καταγωγής κόρη των Γότθων, τη Βαλατρολούδη, μοιάζει να προαναγγέλλει ένα λαμπρό μέλλον συμφιλίωσης και ευημερίας ανάμεσα στους δύο λαούς. Ομως, παρά την αισιοδοξία του Κάλλιστου, του σοφού γραμματέα της έπαυλης, το σκοτάδι του πολέμου, της βίας και του θανάτου απλώνεται στην Ιταλία. Το ερώτημα είναι αν ένα παλιό, ξεχασμένο βιβλίο του αρχαίου ιστορικού Αμμιανού Μαρκελλίνου θα καταφέρει να οδηγήσει τους πρωταγωνιστές στην αυγή ενός νέου κόσμου, που «δεν έχει ακόμα γεννηθεί».

Ο «Αμμιανός» είναι μια ιστορικά τεκμηριωμένη μυθοπλασία που αποδίδει επιβλητικά τους ανθρώπους, τα τοπία και την αρχιτεκτονική της εποχής. Η αφηγηματική δομή του Βάκκα πλέκει επιδέξια τις ιστορικές με τις προσωπικές ιστορίες. Οι χαρακτήρες δεν είναι απλώς οι περίκλειστες ατομικές τους ταυτότητες, αλλά, εκουσίως ή ακουσίως, ιστορικά υποκείμενα: σύμβολα μιας εποχής που έδυσε και μιας καινούργιας εποχής που ανατέλλει.

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας