Βρυξέλλες: Στο τραπέζι η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής

Στις Βρυξέλλες θα βρίσκεται σήμερα και αύριο ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τις συνεδριάσεις των Eurogroup και Ecofin.

Ένα από τα θέματα που θα απασχολήσει τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής.

Με βάση την ατζέντα του Ecofin, το Συμβούλιο θα κληθεί να ενεργοποιήσει την εθνική ρήτρα διαφυγής στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για τα κράτη-μέλη που  έχουν αιτηθεί προκειμένου να διευκολύνει τη μετάβασή τους σε υψηλότερες αμυντικές δαπάνες σε εθνικό επίπεδο, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους.

Μέχρι στιγμής 16 χώρες έχουν ζητήσει και λάβει το «πράσινο φως» από την Κομισιόν. Πρόκειται για το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Τσεχία, τη Δανία την Εσθονία, την Ελλάδα, την Κροατία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Σλοβενία, την Σλοβακία και την Φινλανδία. Η Γερμανία, παρόλο που έχει αιτηθεί ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής, η Κομισιόν θα αξιολογήσει το αίτημα μαζί με το μεσοπρόθεσμο σχέδιο της χώρας το οποίο εκτιμάται ότι θα κατατεθεί έως το τέλος του μήνα..

Στις αρχές Ιουνίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε αποδεκτό το αίτημα της Ελλάδος για ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής ώστε να εξαιρεθούν οι αμυντικές δαπάνες από τα όρια αύξησης των δαπανών, ορίζοντας ως έτος αναφοράς το 2024. Με τον ορισμό του συγκεκριμένου έτους η Ελλάδα “κερδίζει’ 500 εκατ. ευρώ για το 2026 τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν προς όφελος των πολιτών.

Με την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής η χώρα μας κατά την περίοδο 2025-2028, η Ελλάδα επιτρέπεται να αποκλίνει και να υπερβεί τους μέγιστους ρυθμούς αύξησης των καθαρών δαπανών στο βαθμό που οι καθαρές δαπάνες που υπερβαίνουν αυτούς τους μέγιστους ρυθμούς αύξησης δεν υπερβαίνουν:

i. την αύξηση των αμυντικών δαπανών σε ποσοστό του ΑΕΠ από το 2024

ii. υπό την προϋπόθεση ότι η απόκλιση που υπερβαίνει τους μέγιστους ρυθμούς αύξησης των καθαρών δαπανών δεν ξεπερνά το 1,5% του ΑΕΠ.

Για τα έτη μετά το 2028, η Ελλάδα μπορεί να εξακολουθεί να αποκλίνει και να υπερβεί τους μέγιστους ρυθμούς αύξησης των καθαρών δαπανών «στο βαθμό που οι καθαρές δαπάνες που υπερβαίνουν αυτούς τους μέγιστους ρυθμούς αύξησης σχετίζονται με παραδόσεις στρατιωτικού εξοπλισμού που έχουν συναφθεί πριν από το τέλος του 2028 και παραμένουν εντός του συνολικού ανώτατου ορίου που αναφέρεται παραπάνω».

Oι αποκλίσεις από τους μέγιστους ρυθμούς αύξησης των καθαρών δαπανών, δεν θα καταγράφονται ως χρεώσεις στον λογαριασμό ελέγχου της Ελλάδας. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή καταγραφή των πρόσθετων δαπανών, η Ελλάδα πρέπει να συμπεριλάβει πραγματικά και προγραμματισμένα δεδομένα για τις συνολικές αμυντικές δαπάνες και αμυντικές επενδύσεις  και τυχόν δαπάνες που θα χρηματοδοτηθούν από δάνεια SAFE.

1,5 δισ. για παρεμβάσεις το 2025

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το ποσό που θα μπορεί να αξιοποιηθεί για παρεμβάσεις το 2026 ανέρχεται σε 1,5 δις. ευρώ.

Με βάση το Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο το επόμενο έτος η χώρα μας έχει ένα περιθώριο αύξησης των δαπανών 3,6% σε σχέση με φέτος, ποσοστό που μεταφράζεται σε 3,6 δις. ευρώ. Παράλληλα, υπάρχoυν περίπου 700-750 εκατ. ευρώ ως απόθεμα που μπορεί να δαπανηθούν εξαιτίας του καλύτερου αποτελέσματος το 2024, από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, το ποσό διαμορφώνεται συνολικά σε 4,4 δις. ευρώ.

Από τα 4,4 δις. ευρώ, το 1 δις. ευρώ αφορά την αύξηση των τακτικών δαπανών του κράτους, 1,2 δις. ευρώ θα δαπανηθεί για την αύξηση των συντάξεων, 500 εκατ. ευρώ έχουν υπολογιστεί για την αύξηση των αμυντικών δαπανών και περίπου 600 εκατ. ευρώ τα μέτρα που ήδη έχουν εξαγγελθεί (π.χ. επίδομα επικινδυνότητας στα σώματα ασφαλείας). Έτσι απομένει 1 δις. ευρώ. Το ποσό αυτό πλέον αυξάνεται περαιτέρω, κατά 500 εκατ. ευρώ λόγω της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής. Επομένως τα 500 εκατ. ευρώ από την αύξηση των αμυντικών δαπανών δεν θα προσμετρηθούν στο σκέλος αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών. Δηλαδή απομένει συνολικά 1,5 δις. ευρώ για παρεμβάσεις το 2026.